Соңғы ЖАҢАЛЫҚТАР
Әскери жаттығу кезінде танк зейнеткерді басып кетті
Түркияда Ішкі істер министрлігінің қақпасында лаңкестер жарылыс ұйымдастырды
Алматы облысында намаз кезінде 3 жасар баланы ұрып жіберген имам жауапкершілікке тартылмады
"Ол менің балам секілді": 24 жастағы бойжеткен 85 жастағы қариямен отбасын құруға ант берді
Қарағанды облысында қаңғыбас иттер малдар мен тауықтарға шабуыл жасаған
Суши мен теңіз өнімдері емдеуі қиын инфекциялар тудырады – Ғалымдар
ШҚО-да шаруа қожалығына найзағай түсіп, шөптер өртеніп кетті
Алматыда мектептердің бірінде 1-сынып оқушысы зорланды деген ақпарат тарады
Ақтөбеде баласын шайханаға тастап кеткен әйел ұсталды
"Кіріп шықсам ба деген екі-үш адамым бар": Әнші Бүркіт түрмеде отырған Қайрат Боранбаевпен қарым-қатынасы туралы айтты
БАРЛЫҚ ЖАҢАЛЫҚТАР
Сұрақтар мен жауаптар
Cайтқа кіру
Ең танымал
Барлық айдарлар
Мақал-мәтелдер
49
Қазақтың салт-дәстүрлері
13
Эссе мен шығармалар жиынтығы
23
Нақыл сөздер
7
Жұмбақтар
2
Білім, ҰБТ
207
Денсаулық
192
Махаббат
18
Мерекелер
25
Тарих
54
Құттықтау тілектер
39
Сценарий
6
Үйлену тойы
13
Дін
81
Кино мен ТВ
2
Ұстаздарға
12
Танымал тұлғалар
90
Қазақ әдебиеті
121
Компьютер және интернет
17
Қазақстанның көрнекі жерлері
20
Әлем бойынша
38
Қоғам және саясат
70
Жануарлар және өсімдіктер
58
Жұлдызнама және жорамал
17
Түс жору
17
Ғылым және техника
48
Сән және сұлулық
48
Заңгерлік кеңес
16
Әртүрлі
249
Қаржы кеңесшісі
11
Ойындар
10
«Фабула» деп әдеби көркем шығармада суреттелетін оқиғаларды рет-ретімен жүйелеу, мазмұндауды айтады. Автор оларды жинақтап, бір-бірімен тоғыстырып, өзара байланыстар мен өрнектер жасап, фабула құрайды. Фабула – шығарманың негізгі оқиғасы, өзегі.
Әдебиетте фабула әдетте мағынасы мен қолданылуы бойынша түрлі бөлікке бөлінеді:
Пролог – көркем шығарманың оқиға мазмұны мен мәнін оқырманға таныстыратын кіріспе бөлім. Көбінесе ол сюжеттің ешбір элементтерін қамтымайды, тек шығарманың мотивтерін, жалпы мағынасын және т.б. сипаттайды. Бұл ұғымды экспозиция және алғы сөз ұғымынан бөліп қарастыру маңызды: экспозиция – жағдайды немесе кейіпкерлерді білдіретін сюжеттің бастапқы бөлігі; алғы сөз – шығармаға ескерту, шолулар (автордың өзі де, сыншылардың, баспалардың, аудармашылардың және т.б.).
Оқиғаның басталуы – әрекетті тудыратын оқиға: ол әңгіме құрылатын қақтығысты анықтайды немесе тудырады.
Негізгі әрекет – оқиғаны дамытатын барлық оқиғалар.
Шарықтау шегі – көркем шығармада оқиғаның әбден шиеленісіп, шегіне жетіп өрістеген кезі. Әдетте шығармадағы окиға желісінің өрбіп-дамуы бірнеше кезеңге бөлініп қарастырылады.
Оқиғаның аяқталуы – әңгіменің логикалық қорытындысы, әдеби шығарманың қорытынды бөлімі. Барлық сюжеттер қисынды аяқталады, кейіпкерлердің тағдыры белгілі болады.
Эпилог – көркем шығарманы қорытындылайтын компонент. Эпилог негізгі оқиға желісінен бөлек тұрса да, авторлық идеяны толықтыра түсіп, шығарманың басты кейіпкерлері жайында қысқаша мәлімет береді, олардың кейінгі іс-әрекеттерінің жалғасын көрсетеді.
Лирикалық шегініс – әдеби шығармадағы көркемдік тәсіл. Оқиға желісін кенет үзіп, өзі жайлы немесе оқиғадан тыс жайтты баяндау. Мұның негізгі оқиғаға тікелей қатысы бола қоймайды. Дегенмен бұл әдістің өзінше ұтымдылық жағы бар.
Дастандар мен өлеңмен жазылған роман, повестерде кездесетін бұл әдіс шығарма мазмұнын тартымды етіп, құндылығын арттыра түседі. Мысалы, Пушкин «Руслан және Людмила» поэмасында ескі аңыздың оқиғасын баяндай отырып, ақын арасында бүгінгі өмір немесе тіпті әдеби сын жайлы жеке пікірлерін қыстырып айта кетіп отырады.
Шығармаға іс-әрекеттің негізі болатын көркемдік техникалар кіруі мүмкін:
Перипетия дегеніміз – оқиғалардың қарама-қарсы мәнге өзгеруі, ықтималдық немесе қажеттілік заңдылығы бойынша өзгеруі. Антика дәуірінде бұл әдіс кейіпкердің сәтсіздігін құдайлардың жазасы деп сипаттауда қолданылған.
Интрига – күрделі, түсініксіз оқиғалар мен кейіпкерлердің қарым-қатынасын тудыратын сюжетті құру тәсілі. Интрига сюжетті дамытуға және оқырмандардың назарын аударуға мүмкіндік береді.
Коллизия (лат. collіsіo – қақтығыс) – қарама-қарсы мүдделер мен күштердің, көзқарастардың қақтығысы. Коллизия термині әдебиет пен өнер туындыларындағы тартыстың, сезім арпалысының шебер бейнеленуін көрсету үшін де қолданылады.