Ұлттық аспаптар туралы шығарма бар ма?
(Жалғасы) Бақсылар қобызды аса қадірлеп, құдіретті күш санап, тойда немесе басқа да ойын-сауық кештерінде пайдалануға мүлдем тыйым салған және олар өз сарындарын жаздыруға да қарсы болған. Осы себептен болар, бізге дейін жеткен қобыз күйлері санаулы-ақ. Мысалы, "Аққу", "Қорқыттың күйі", "Жез киік", "Қасқырдың ұлуы", "Қоңып күйі".
Замандар жылжып, жылдар өтіп жатса да ұлттық аспаптарымыз тарих қойнауында ғана қалып қоймай, елімізбен бірге жасап келеді. Ұлтымыз, ұлттық мәдениетіміз барда олардың да ұмытылмасы, бағаланып, дәріптелетіні анық.
(Жалғасы) Сонымен қатар маған қылқобыз музыкалық аспабы ұнайды. Ұлттық аспаптарымыздың бірі қобыздың шығу тарихына келер болсақ, қобыз - шаман дәнәнен едәуір кейін шықты деген пікірлер барлығына қарамастан, біз қобыздың бақсылық-шаманизм дәуірінде дүниеге келгенін білеміз.Оған қоса қобыздың түр-сипаты да барлығымызға белгілі.
Түрлі дыбыстарға еліктеп ойнаудың бірі - флажолетті дыбысты пайдаланып, тырнақпен ойнау тәсілі. Бірқатар халықтарда бұл әдіс осы күнге дейін сақталған. Музыка аспаптарының жаңадан пайда болуына, жетілдірілуіне немесе жойылып отыруына қоғамдық құрылыстың әр қилы дамуы, сауда мен мәдениеттің даму жағдайы әсер ететіні белгілі. Зерттеуші этнографтардың еңбектеріне қарағанда, ХІХ ғасырдың алғашқы жартысындағ қазақ арасында қобыз бен сыбызғы мейлінше кең тараған да, ХІХ ғасырдың орта кезеңдерінен бастап, мүмкін домбыра аспабының қолданылу мен күй шығармашылығына байланысты болар, қобыз қолдану біршама тоқтаған. Бұл құбылысқа бақсылық өнердің қмытыла бастауы да әсер еткен болуы да мүмкін.
"Нағыз қазақ - қазақ емес, нағыз қазақ - домбыра", - дейді ақын Қадыр Мырза-Әлі. Бұл сөздердің астарында үлкен мән-мағына жатыр. Ғасырлар бойы қазақ халқының тұрмыс-тіршілігіне, қиын-қыстау күндеріне куә болған домбырадан артық халықтың күйін шертіп, мұңын айтар не бар? Оның бойында нағыз қазақылық тұнып тұр. Оның бойында күллі қазақтың тарихы, мұң-зары, қуаныш-қайғысы, өткені мен бүгіні бар. Сондықтан да болар, қай үйді қарасаң да қасиетті домбыраның алар орны - төр. Бұл бір ғана музыкалық аспапты ғана емес, күллі казақты, тарихыңды құрметтеу.
Екі ішектен ғана тұратын музыкалық аспаптың ерекшелігіне шынымен де таңданасың. Одан шыққан әсем әуеннің осынау екі ішекті аспаптан тарап жатқаны қайран қалдырады. Домбырада ойналған күйдің ерекше үні бар. Ол ет-жүрегіңді елжіретіп, көзіңе қазақтың кермиық даласын, қазақтың дархан көңілін елестетеді. Ести отырып еліксіз елтисің, еріксіз әуенге берілесің.