Соңғы ЖАҢАЛЫҚТАР
Дәулет Мұқаев: Табысымның бәріне балабақша саламын
"Мазасызданып, ауырып жүрдім": Түркістан облысының тұрғыны 40-тан асқан шағында есімін өзгерткен
Қазақстанның экология вице-министрі қызметінен босатылды
Қырғызстанның ІІМ: Моншада зорланған баланың оқиғасы біздің елде болған жоқ
Неге зейнетақы жинақтарын алуға жіберген өтініштердің күші жойылады? "Отбасы" банкінде жауап берді
"Бұл құжаттардан толығымен бас тарту мүмкін емес" – ІІМ жүргізуші куәлігі туралы
"Есінен танып қалғанда ойларына келгенді істеген": Шымкенттегі интернатта мүгедек қызды зорлаған
Қазақстанда балалардың қайда екенін бақылауға болатын жүйе іске қосылмақ
Семей қаласына жаңа әкім тағайындалды
Ғалымдар коронавирустың британдық штаммының алғашқы фотосуретін көрсетті
БАРЛЫҚ ЖАҢАЛЫҚТАР
Сұрақтар мен жауаптар
Cайтқа кіру
Ең танымал
Барлық айдарлар
Мақал-мәтелдер
22
Қазақтың салт-дәстүрлері
5
Эссе мен шығармалар жиынтығы
21
Нақыл сөздер
7
Жұмбақтар
1
Білім, ҰБТ
197
Денсаулық
168
Махаббат
19
Мерекелер
21
Тарих
45
Құттықтау тілектер
43
Сценарий
7
Үйлену тойы
14
Дін
121
Кино мен ТВ
8
Ұстаздарға
16
Танымал тұлғалар
95
Қазақ әдебиеті
120
Компьютер және интернет
11
Қазақстанның көрнекі жерлері
9
Әлем бойынша
27
Қоғам және саясат
22
Жануарлар және өсімдіктер
48
Жұлдызнама және жорамал
17
Тағам рецептері
52
Түс жору
12
Ғылым және техника
21
Сән және сұлулық
57
Заңгерлік кеңес
15
Әртүрлі
109
Қаржы кеңесшісі
12
Ойындар
8
Тілдегі сөздерді грамматикалық топтарға бөлуде олардың лексикалық жағы ескеріледі, өйткені жеке лексикалық мағынасы бар сөздер белгілі бір сөз тобына енеді. Мысалы, айна, көмір, қасық деген сөздер заттың атын білдіріп, грамматикалық тұрғысынан зат есім болады. "Зат деген ұғым тек күнделікті өмірде кездесетін әдеттегі жай нәрселерді ғана емес, табиғат пен қоғамдық өмірдегі ұшырасатын әр алуан құбылыстар мен уақиғаларды, ұғымдар мен түсініктерді де қамтиды": тұман, қар, мереке, жолдама, ойпат, шатқал, қуаныш, сағыныш, т.б. Олай болса, зат есім лексикалық-семантикалық жағынан өте кең, ауқымды сөз табы болып есептеледі. Бұл зат есімді сөз табы ретінде танытатын бірінші белгісі.
Тіл білімінде сөз таптарын бір-бірінен ажыратуда грамматикалық белгілер, яғни морфологиялық және синтаксистік белгілер есепке алынады. Осы тұрғыдан келгенде, алдымен оның құрылымы, екіншіден зат есімге жататын сөздердің өздеріне тән сөз тудыратын және форма тудыратын арнаулы жұрнақтары, сонымен бірге зат есімді басқа сөздермен байланыстыратын көптік, тәуелдік, септік жалғауларына сай категориялар бар екендігі ескрілуі иіс. Сонымен зат есімдерді морфологиялық жағынан сипаттағанда оның қрылымы, жасалу тәсілдері, түрлену жүйесі, яғни көптік, тәуелдік, септік категорилары алдануы тиіс. Демек, мұның барлығы зат есімді жеке сөз табы ретінде танытатын екінші белгілері болып табылады.
Зат есімдер сөйлемде белгілі бір қызмет атқарып, белгілі топтағы сөздермен тіркеске түседі. Заттесімдер етістіктермен тіркеседі де, сөйлемде тәуелсіз сүше - бастауыш болуы олардың (зат есімдердің) жалпы категориялық мағынасы - заттылық мағынасымен байланысты екенін аңғартады. Зат есім басқа да сөйлем мүшелерінің қызметін атқарады, мысалы,атау мен ілікен басқа септіктердің бірінде объект мәнін білдіріп толықтауыш, ілік септікте тұрып анықтауыш, көлемдік септіктерде пысықтауыш, жіктеліп келіп баяндауыш қызметін атқарады.
Сөйтіп, зат есімнің осындай синтаксистік қызмет атқаруы - оны жеке сөз табы ретінде дәлелдейтін үшінші белгісі болып есептеледі.
Зат есімнің осы үш белгісі сөздерді таптастырудың үш ұстанымына сәйкес келеді. Бұл ерекшелік зат есімнің сөз таптарының ішіндегі ең үлкен, өрісі аса кең сөз табы екендігін көрсетеді.